Decembar, Novu godinu, i Božić ne možemo zamisliti bez šarene i okićene jelke. Čak i u tradicijama koje ne proslavljaju rođenje Isusta Hrista, ukrašena jelka predstavlja novogodišnji simbol i označava novi početak. Kićenje jelke je jedna od onih prazničnih tradicija koje smo oberučke prihvatili, ali nikad preispitali. Svi volimo taj trenutak kada unesemo jelku u dom, izvadimo kutiju sa novogodišnjim ukrasima i pustimo omiljenu muziku dok je ukrašavamo. Međutim, jeste li se ikada zapitali zašto kitimo jelku i koja je njena simbolika?
Zašto baš jelka?
Kićenje jelke ima bogatu i dugu istoriju, koja u sebi spaja paganske korene, hrišćanske simbole i kulturne uticaje iz celog sveta. Priča o kićenju jelke počinje mnogo pre nego što je ovo drvo postalo simbol Božića i ima posebno značenje u različitim kulturama i verovanjima. Zimzeleno drveće, poput jele, korišćeno je u mnogim drevnim društvima kao simbol večnog života. Stari Egipćani, Rimljani, pa čak i germanska plemena, pripisivali su ovom drvetu sveto značenje
Jelka kroz istoriju
Specifična tradicija božićnog drveta potiče iz Nemačke. U srednjovekovnim nemačkim predstavama o Adamu i Evi, jela ukrašena jabukama igrala je centralnu ulogu i nazivana je „rajskim drvetom“. Kasnije su Nemci počeli da unose „rajsku jelku“ u domove na Badnje veče. Tradicionalno ukrašavanje jelki širilo se Evropom tokom 17. veka, iako je crkva u početku bila skeptična prema ovom običaju. Prve javne jelke u Estoniji i Letoniji bile su deo ceremonija koje su uključivale ples i spaljivanje drveta, dok je u Francuskoj vojvotkinja od Orleana 1840. godine predstavila božićno drvo aristokratiji. U Velikoj Britaniji i Americi kićenje jelke postalo je popularno zahvaljujući kraljevskoj porodici.
Kićenje jelke u Srbiji
Na našim prostorima, običaj kićenja jelke bio je nepoznat sve do sredine 19. veka. Na području čitave bivše Jugoslavije, pre dolaska komunizma, grančica hrasta (badnjak) je imala značajnu ulogu u božićnom ritualu. Ipak, pedesetih godina prošlog veka tokom SFRJ počinje masovnije kićenje jelke i ona ulazi u domove svih naroda i narodnosti bivše države. Ovaj trend u Srbiju je stigao zahvaljujući nemačkom stanovništvu u Vojvodini. Prvo su jelke kitile aristokratske i bogataške porodice, dok se običaj kasnije širio među šire slojeve društva.
Danas, kićenje jelke nije samo simbol večnog života i obnove, već i prilika da se porodica okupi i stvori uspomene koje traju ceo život. Možda je vreme da ovogodišnje kićenje jelke posmatramo iz novog ugla- kao čin povezivanja s prošlošću, tradicijom i najlepšim prazničnim vrednostima. Jedno je sigurno- kićenjem jelke pravite lepu porodičnu zabavu i stvarate tradicionalne rituale koji će vas pratiti ceo život.
