Srpska pravoslavna crkva danas slavi Svetog Nikolu, jednu od najomiljenijih i najčešće slavljenih slava među Srbima, zaštitnika putnika, moreplovaca i dece. Sveti Nikola je najčešća krsna slava kod Srba i smatra se da polovina Srba slavi Svetog Nikolu, dok druga polovina ide u goste, a tom svecu posvećeno je više od 600 crkava.
Sveti Nikola rođen je u gradu Patari u Likiji, na teritoriji današnje Turske, krajem 3. veka. Od malih nogu pokazivao je pobožnost, skromnost i saosećanje prema drugima. Nakon smrti svojih roditelja, bogatstvo koje je nasledio koristio je da pomaže siromašnima i bolesnima. Kao episkop grada Mira u Likiji, postao je poznat po svojoj mudrosti, pravednosti i čudesima koja su mu pripisivana.
Prema predanju, spasio je brod pun mornara iz strašne oluje, zbog čega ga pomorci vekovima prizivaju kao svog zaštitnika. Takođe, poznato je i njegovo čudo kada je od lažne optužbe spasio tri nevinog osuđena čoveka, čime je postao simbol pravednosti i zaštite. Sveti Nikola se poštuje kao svetitelj koji donosi mir, ljubav i pravdu. Njegove mošti danas se nalaze u italijanskom gradu Bariju, gde svake godine pristižu hodočasnici iz celog sveta.
Ovaj praznik ima poseban značaj jer se proslavlja u vreme Božićnog posta, pa se trpeza priprema isključivo od posne hrane. Na stolu su neizostavni pasulj, riba, krompir-salata, dok se slavski kolač i žito kao simboli slave pripremaju sa posebnom pažnjom.
Jedan od najlepših običaja vezanih za Svetog Nikolu je darivanje dece. Ovaj običaj ima korene u legendi o darežljivosti Svetog Nikole, a danas se ogleda u tome da deca dobijaju poklone, često u čarapama ili cipelama koje ostavljaju pored prozora.
